De groei voorbij.

We bewegen naar een toestand waarin economische groei niet meer vanzelfsprekend zal zijn. Jaap van Duijn windt er in zijn nieuwe boek ’De groei voorbij’ geen doekjes om. Bevolkingsafname, de volheid van Nederland en de verzadiging zijn voor Van Duijn belangrijke oorzaken voor het einde van een tijdperk waarin groei centraal stond. Belangrijkste gevolg is dat er geen toekomst meer lijkt te zijn. In een wereld waar geen groei is van welvaart blijkt de welzijn nog wel groeipotentieel te hebben, want met de groei van de welvaart heeft een daling van ons welzijn ongemerkt zich ingezet. Het welzijn, het geluk van Nederland, kent zijn specifieke kanten, maar om het te breieken zijn er materiele substantiele offers nodig. De basis daarbij wordt gevormd door onderwijs en de herwaardering van de vakman. Iedereen wil maar manager worden klaagt van Duijn, wie doet er nog het werk, wie zorgt er voor brood op de plank?
Interessant boek, alleen de wat-nu vraag mog wel wat meer aandacht.

Op bezoek bij de Familie Avenir

Avenir betekent toekomst, maar na 4 toneelstukken, verpakt in twee avonden zijn we aan de toekomst nog niet toegekomen. Een terugblik over een vergeten tijd. Het "verdiet van Brabant" is nu al een klassieker en wat mij betreft neemt Maria Goos de uitdaging aan de naam eer aan te doen en ook twee afleveringen in de toekomst te laten plaatsvinden. Nadat we ons voor de pauze suf hadden gelachen om de rake types op de camping, voorspelbaar naderend onheil en natuurlijk Rrrradio Pieterrrrnellll. Heerrlijk. Na de pauze volgde een: wat-er-van geworden is met een terugblik over hoe men het verleden had ervaren. Wat visuele terugblikken, met scenes uit eerder stukken hadden wat mij betreft wel gemogen. Om iedereen aan het woord te laten mocht ook wel wat minder. Ze schreef al dat dit stuk voor de liefhebbers is en het makkelijkst te schrijven, wat mij betreft mag ze er nog wel wat meer tijd aan wijden. Maar niettemin een geweldige avond.

Onder de maat?

Na een jaar kabinet zijn we allemaal al weer vergeten hoe het ook alweer was. Onze blijheid over het einde van periode Zalm, Dekker, Verdonk maakte plaats voor teleurstelling. Er verandert niks is de klacht. Gisteren was er een bijeenkomst over de het boek over Den Uyl, waarin zonneklaar werd dat Den Uyl hield van grote woorden en die helaas moest koppelen aan te kleine stappen. Toch waren die stappen uiteindelijk dusdanig groot dat we, ik citeer Frits Bolkenstein, 20 jaar nodig hadden om de zaak weer op orde te krijgen. En die orde werd door de PvdA en de VVD hersteld, om vervolgens door Fortuin in 4 jaar tijd weer dusdanig door te schieten dat we waarschijnlijk weer twintig jaar nodig hebben om privatisering, zorgtoeslagen, hypotheekrente en noem maar op weer enigszins op de rails te zetten. Het blijft schommelen en in het afgelopen jaar is de slinger weer de andere kant opgegaan. Bos verwoorde dat prima in zijn Volkskrant artikel, waarin hij sprak over de vijf grote kantelingen:

1. Van Eigen Verantwoordelijkheid naar Gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, het weer gaan over bijvoorbeeld sociale samenhang, armoedebestrijding en loonkostensubsidies.
2. Het stellingnemen tegen het idee dat marktwerking en privatisering altijd goed is voor consument en burger (nog amper een jaar geleden streden we voor Schiphol en sprak Zalm het machtswoord)
3. De sfeer van confrontatie, polarisatie en zwartepieten is vervangen door een politiek van duidelijkheid en problemen oplossen. Met name op het gebied van Huurliberalisatie en Integratie. Nog maar amper een jaar geleden vond het kabinet polarisatie nodig, die echter de problemen alleen maar groter maakte en die welke je in staat stelt problemen beter op te lossen.
4. Afstand nemen van het economisch georienteerd "gemiddelde Nederlander" denken. Naast het idee dat de burger gemiddeld steeds meer behoefte heeft aan steeds minder overheid is het ook zo dat steeds meer mensen op achterstand zijn geraakt. Gezinnen waar ouders onmachtig zijn hun kinderen op te voeden. Burgers die zich door een zich terugtrekkende politiek in de steek gelaten zouden voelen. Dit zijn burgers die dankbaar zijn als zich met de oplossing van hun problemen te bemoeien.
5. Ophouden met grote vanuit Den Haag geregiseerde systeemwijzigingen. Geen rust in de zin van niets doen, maar in de zin van investeren en ruimte geven aan de mensen op de werkvloer om aan de slag te gaan met de nieuwe regels en systemen.

De slinger gaat de andere kant uit en optisch lijkt hij dan even tot stilstand te zijn gekomen, maar hij zal langzaam weer op stoom komen. Daar vertrouw ik op en daar houden we Bos ook aan.