3: Vertrouwenskloof 2

Maken ze zich in de VS druk over een vertrouwenskloof tussen burger en bedrijfsleven, in Nederland houdt de kloof tussen burger en overheid ons bezig. Daar hebben ze hier in de VS geen last van, omdat de overheid niet veel doet wat de burger in zijn vertrouwen kan beschamen. Bush leidt als rechtstreeks afgezant van God zo denkt hijzelf en vele amerikanen met hem, de as van het goede. Hij zorgt voormalijk voor het beschermen van het recht op gelukkig worden en lage belastingen. De kunst, die ze hier goed verstaan, is om zo weinig mogelijk door de overheid te laten ondernemen waardoor er ook zo weinig mogelijk mis kan gaan. Geen onderwijs subsidie, geen sociale voorzieningen, geen gezondheidszorg met overheidsgeld, geen AOW, wat blijft er dan nog over om je druk over te maken richting overheid. Een Amerikaanse collega wees met minachting in zijn stem op de railroad, toen we er langsreden, en zei dat deze (God behoede het) door de regering werd gesubsidieerd. Zonde geld.

Er zit wat in, in Amerika is er sprake van een claim cultuur, omdat ieder individu voor zijn rechten moet opkomen en in no time van welvarend tot arm kan zijn gedegradeerd (vice versa). In Nederland is er sprake van een complain cultuur: klagen vooral op anderen en met name de overheid. In Amerika vertrouwt niemand de overheid meer toe dan law en order. Op dat front worden politici gekozen, niet op hun visie maar op hun gezag en uitstraling. Zij hoeven niet te beslissen over ingewikkelde politieke vraagstukken zoals in Nederland, maar alleen over zaken die het maatschappelijk verkeer in goede banen moet leiden. Daarbij staat het vermijden van risico’s voor de gemeenschap voorop. Voor je persoonlijke risico’s wordt geen aansprakelijkheid aanvaard door de overheid. Dus: draag je geweer, beleg in fatsoenlijke aandelen, werk zo hard mogelijk al was het maar om verzekerd te zijn van gezondheidszorg, investeer in een goede opleiding (40.000 $ per jaar), gedraag je voorbeeldig tegenover je buren want wie weet heb je ze nog nodig, neem geen risico’s, help de zwakkeren, geef fooien aan degene die hun best doen, consu-meer, nog meer en geniet van de dag en waag waar verantwoord een gok, opdat je snel binnen bent.

Zo zit het leven hier in de VS een beetje in elkaar. Vanuit die optiek bekeken is het logisch dat wij zoveel kankeren op de overheid. We gunnen hen alle beslissingen die men hier zelfstandig of in gemeenschappen neemt en dat gaat niet altijd zoals wij het zelf zouden doen. We betalen er fors voor, denken we, en krijgen niet altijd terug wat we ervan verwachten of en met name: de verkeerde mensen maken gebruik van onze genereuze belastinggelden. In de VS betaalt men miniem en krijgt ook miniem. Geen reden tot geklaag.

Bush en Balkenende hebben meer gemeen dan ik dacht. Trouwens ook hun spraakgebruik lijkt op elkaar: if you ask me, xxx, then I say: No of Yes. Het “eigen verantwoordelijkheid” adagio van onze premier is letterlijk gecopieerd van de Amerikaanse samenleving. Maar hier is dat gemeengoed, bij ons is een revolutie. Hier is dat tot in het extreme doorgevoerd en zit de Amerikanen in de vezels, ze verwachten niet anders. In Nederland wordt eigen-verantwoordelijkheid alleen ge-entameerd op beleidsgebieden waar de overheid geen grip meer heeft op de geldstromen en kwaliteit, het gedoogbeleid onszelf de das heeft omgedaan en het fortuinistische geklaag voor de laatste klap heeft gezorgd. De overheidssystemen hier en bij ons zijn totaal onvergelijkbaar en ook niet inwisselbaar. Wat hier werkt omdat het nooit anders is geweest is bij ons ondenkbaar en sociaal en democratisch een stap terug in plaats van vooruit.

Een terugtredende overheid exploiteert op die wijze de vertrouwenskloof tussen burger en centrake overheid en getuigt van gebrek aan visie en moed om de voor ons essentiële zaken op een rechtvaardige wijze op te lossen. En waar dat toe leidt kun je hier aan den vette lijven ondervinden. De gouden middenweg is te prefereren: Het verschuiven van verantwoordelijkheden naar de lokale overheid of buurtgemeenschappen en het beperken van de centrale overheid tot law en order lijkt me meer voor de hand liggend dan al privatiserend en individualiserend de handdoek in de ring te gooien.